Gezondheidszorg

De Hogeschool Leiden wordt steeds meer hét centrum van antroposofisch beroepsonderwijs in Nederland. De opleiding Kunstzinnige Therapie is daar al langere tijd gevestigd. De komende jaren zullen de opleidingen van Hogeschool Helicon – de Pabo, de Euritmie-academie en de Opleiding docent muziek – ook daarheen verhuizen.
Daarnaast is aan de Leidse Hogeschool sinds 2007 het Lectoraat Antroposofische Gezondheidszorg actief, onder leiding van Erik Baars, die recentelijk promoveerde aan Wageningen Universiteit. Meer informatie daarover op het weblog van Michel Gastkemper, die de afgelopen jaren al regelmatig berichtte over de activiteiten in Leiden.
De opgaven van het Lectoraat worden op haar website zo omschreven:

Het lectoraat Antroposofische Gezondheidszorg (AG) richt zich als enige lectoraat in Nederland op het kennisdomein van de antroposofische gezondheidszorg. Dankzij een netwerk met internationale, reguliere en antroposofische onderzoeksinstellingen die zich bezighouden met onderzoek naar de AG, beschikt het lectoraat over de meest recente (internationale) kennis en onderzoeken.

Het lectoraat werkt nauw samen met het AG-werkveld en werkt aan praktijkproblemen door middel van praktijkgericht onderzoek, gericht op de volgende drie centrale categorieën:

(1) het aantonen van effectiviteit en veiligheid, 

(2) het leveren en ontwikkelen van optimale kwaliteit, en 

(3) het verbeteren van de communicatie over AG.

Op 6 december verschijnen er bij Uitgeverij SWP twee nieuwe boeken vanuit deze achtergrond, die op een symposium op 9 december worden gepresenteerd.

Erik Baars en Guus van der Bie (red.) 
Health promotion: preventief en curatief : Naar een duurzame gezondheidszorg
232 pagina’s. – ISBN 9789088502903 – € 29,90

“In Health promotion: preventief en curatief stelt het lectoraat Antroposofische Gezondheidszorg een aantal belangrijke aspecten van gezondheidbevordering aan de orde; zoals: definities van gezondheid en gezondheid bevorderen, salutogenese en ‘health promotion’, chronobiologische ritmen, meetinstrumenten en analysemethoden die aansluiten bij een nieuwe definitie van gezondheid, en resultaten van empirisch onderzoek naar gezondheid bevorderen.”
(tekst van de SWP-website, waar meer info is te vinden).

Erik Baars en Auke van der Meij  
Imaginatie, Inspiratie, Intuïtie : Handboek antroposofische onderzoeksmethoden
200 pagina’s. – ISBN 9789088502897 – € 26,90

“De in Imaginatie, Inspiratie, Intuïtie opgenomen methoden en adviezen zijn ontwikkeld vanuit de antroposofie. Deze zijn van daaruit ook gericht op het verder ontwikkelen van onze waarnemingsmogelijkheden, waarmee de geestelijke dimensie van de werkelijkheid ervaarbaar wordt. Imaginatie, inspiratie, intuïtie maken ons voor die dimensie ontvankelijk.
Voor iedere professional die oordeelkundig in zijn leven en werk wil staan.”
(tekst van de SWP-website, waar meer info is te vinden).

Kort geleden verscheen bij uitgeverij Christofoor een verwante publicatie:

Erik Baars en Jaap Verheij (red.)
Duurzame gezondheidszorg : Visies en praktijkervaringen
Zeist : Christofoor, 2011. – 224 p.
ISBN 9789060386699. – € 24,50

Dit boek is het resultaat van een conferentie, georganiseerd door de zgn. Netwerk-Universiteit, een initiatief van het Bernard Lievegoed Fonds, dat antroposofisch-wetenschappelijk onderzoek wil stimuleren.
“De huidige gezondheidszorg loopt tegen velerlei grenzen aan. De kosten nemen onbeheersbaar toe, marktwerking zou een oplossing moeten bieden. Maar wie voert de regie: de overheid, de zorgverzekeraar, de altijd meer vragende patient, de zorgaanbieder? En vooral: op basis van welke visie? In dit boek geven diverse deskundigen vanuit heel verschillende invalshoeken en expertises hun visie op de mogelijke bijdrage van duurzame gezondheidszorg aan de ontwikkeling van de gezondheidszorg. Deze bijdragen vormen een veelkleurig mozaïek, met suggesties die aangeven waar winst behaald kan worden, verwoord in stellingen. Er is echter ook een eenvoudige, samenvattende boodschap: alle auteurs zijn zich bewust van het feit dat een duurzame zorg een andere manier van denken en handelen vraagt, waarin de mens centraal staat in de diverse posities van zorgvrager, zorgaanbieder en zorgregisseur. Duurzaamheid vereist ook een ander bewustzijn van alle betrokkenen bij de zorg. De auteurs denken dat alleen de consequenties van een veranderend bewustzijn kunnen helpen de zorg op termijn voor iedereen toegankelijk en menswaardig te houden.” (flaptekst)

In de reeks Gezichtspunten van het Centrum Sociale Gezondheidszorg verschenen kort na elkaar twee nieuwe brochures:

Nr. 48.
Badtherapie : De levende kracht van water
Corrian Hukema

€ 3.00

Meer info…

Nr. 49
Kanker : Een visie op ontstaan, werking en behandeling
Jan Saal

€ 3.00

Meer info…

Tot slot een publicatie waarin deze beide brochures samenkomen:

Toke Bezuijen
Uitwendige therapie in de oncologische zorg : Heilzame toepassingen uit de antroposofische verpleegkundige zorg
Reith Hendriks & Partners, 2011. – 92 p.
ISBN 9789081549394 – € 24,95

In het eerste deel van het boek wordt de oorsprong en ontwikkeling van uitwendige therapie beschreven en hoe uitwendige therapie ingrijpt op het fysieke en psychische van de mens.
Daarna volgt een beschrijving van de vier fases in een oncologisch ziekteverloop, inclusief een uitleg over wat de uitwendige therapie zowel daarin als in de rouwverwerking kan betekenen.
Het tweede deel bevat een zeer uitgebreid repertorium. Daarin worden concrete toepassingen beschreven in relatie tot veel voorkomende ziekteklachten rond kanker. Het boek besluit met een literatuuroverzicht.

Crisis…

Nadat in 1913 werd begonnen met de bouw van het eerste Goetheanum in Dornach bij Bazel, i.p.v. in München, bleek dat in daaropvolgende decennia van oorlog en crisis een gelukkige wending van het lot te zijn geweest. Zwitserland bleef veel ellende bespaard. En nog altijd heeft Zwitserland een vergelijkbare uitzonderingspositie. Dat blijkt nu ook zijn nadelen te hebben, zoals wij dankzij Johan Cruyff natuurlijk al lang wisten.
Zwitserland doet niet mee met de euro en één van de gevolgen van de huidige casino-kapitalisme-crisis is, dat de waarde van de Zwitserse Frank sterk is overgewaardeerd. Begin 2008 kreeg je 1,60 voor een euro, in april dit jaar nog 1,30 en op dit moment ca. 1,10!
Reden voor het Rudolf Steiner Verlag om per 8 september de europrijzen van een groot deel van haar assortiment aan te passen. Delen uit de Rudolf Steiner Gesamtausgabe zullen maar liefst gemiddeld 25% duurder worden, de Taschenbücher zo’n 10%.
We wisten al dat het werk van Rudolf Steiner in overdrachtelijke zin onbetaalbaar was, maar….

Verder blijkt uitgeverij Zevenster nu definitief te zijn gestopt. Er verschenen al geruime tijd geen nieuwe titels meer, maar het is nu ook niet meer mogelijk de resterende titels te bestellen. Dat heeft o.a. tot gevolg dat er geen tweetalige uitgave van de Weekspreuken van Steiner meer is en dat de teksten van de Oberufer kerstspelen, en dan met name het Paradijsspel en het Driekoningenspel (van het Kerstspel is er nog een uitgave van uitgeverij  Pentagon) niet meer leverbaar zijn. Welke uitgever gaat daar wat aan doen?

Nog even terug naar 1913: twee boeken die deze periode (en de jaren ervoor en erna) in Dornach en Europa op boeiende wijze beschrijven wil ik hier noemen, beide van Russische auteurs, verkrijgbaar in het Duits.
Het eerste is het boek van Andrej Belyj, Verwandeln des Lebens, waarvan recent een fraaie heruitgave verscheen. Meer informatie op Michel Gastkempers weblog.
Het andere is het boek Die grüne Schlange, de autobiografie van Margarita Woloschin (1882-1973). Ik las het boek eindelijk eens deze zomer en dat was echt een genoegen.

Recent verschenen antroposofie DE

Duitstalige titels

Lang verwacht, eindelijk verschenen:

Roland Halfen: Chartres Bd. 4 : Die Kathedralschule und ihr Umkreis
Stuttgart : Johannes Mayer, 2011. – 560 p.
ISBN 9783932386909. € 78,00

De eerste drie delen behandelden verschillende aspecten van de kathedraal. Dit fraai uitgegeven deel gaat over de kathedraalschool en de leraren die daar gewerkt hebben, zoals John van Salisbury en Alanus ab Insulis.
Meer info…

Johannes Kühl: Höfe, Regenbögen, Dämmerung : Die atmosphärischen Farben und Goethes Farbenlehre
Stuttgart : Freies Geistesleben, 2011. – 175 p.
ISBN 9783772523809. € 22,90
Meer info…

Judith von Halle: Rudolf Steiner, Meister der Weissen Loge : Zur okkulten Biographie
Dornach : Verlag für Anthroposophie, 2011. – 184 p.
ISBN 9783037690307. € 19,00
Meer info…

Sergej O. Prokofieff: Die Skulpturgruppe Rudolf Steiners : Eine Offenbarung des geistigen Zieles der Menschheit und der Erde
Dornach : Verlag am Goetheanum, 2011. – 138 p.
ISBN 9783723514313. € 29,00
Meer info…

Ruth Ewertowski: Und wenn dir ein Ziegelstein auf den Kopf fällt : Rudolf Steiner lesen
Stuttgart : Freies Geistesleben, 2011. – 169 p.
ISBN 9783772524905. € 14,90
Meer info…

Jostein Saether: Ganz Auge und Ohr : Wortgefechte in der Ermittlung nach Anthroposophie
Schloss Hamborn : Möllmann, 2011. – 253 p.
ISBN 9783899791426. – € 20,40
Meer info…

Wolfgang Held: Alles ist Zahl : Was uns die Zahlen 1 bis 31 erzählen
Stuttgart : Freies Geistesleben, 2011. – 206 p.
ISBN 9783772525438. € 15,90
Meer info...

Wolf-Ulrich Klünker: Die Empfindung des Schicksals : Biografie und Karma im 21. Jahrhundert
Stuttgart : Freies Geistesleben, 2011. – 204 p.
ISBN 9783772524820. € 16,90
Meer info...

Mieke Mosmuller: Das menschliche Mysterium : Lebenskräfte, Bildekräfte, Gestaltung des menschlichen Leibes
Baarle-Nassau : Occident, 2011. – 234 p.
ISBN 9783000340352. € 22,50
Meer info…

Peter Selg update

Die Grundstein-Meditation Rudolf Steiners und die Zerstörung des 20. Jahrhunderts
104 p. – ISBN 9783905919318. – € 24,00. – gebonden  

Der Vorstand, die Sektionen und die Gesellschaft : Welche Hochschule wollte Rudolf Steiner?
94 p. – ISBN 9783905919301. – € 18,00. – paperback

Der Wille zur Zukunft
93 p. – ISBN 9783905919288. – € 18,00. – paperback

Das Leib-Seele-Problem : Zur Entwicklung eines geistgemäßen Menschenbildes in der Medizin des 20. Jahrhunderts (met Peter Heusser)
115 p. – ISBN 9783905919295. – € 20,00. – paperback

En dit najaar verschijnt:
Rudolf Steiner 1861 – 1925 : Aspekte einer inneren Biographie
ca. 400 p. – ISBN 9783905919271. – ca. € 44,00. – gebonden


Meer info…

Recent verschenen antroposofie NL

Nederlandstalige titels

In de serie ‘Kleine Steiners’ van uitgeverij Pentagon (die inmiddels, inclusief binnenkort te verschijnen deeltjes, zo’n 40 titels omvat, zie de website van Pentagon) verschenen:

Rudolf Steiner: Sprookjes : De wijsheid in sprookjesbeelden
98 p. € 12,50
Bevat 3 voordr.: 6 febr. 1913, 26 dec. 1908 (samen eerder verschenen in 1979 als De beeldentaal van de sprookjes) en 10 juni 1911 (Rozenkruiserwijsheid in de sprookjes).

Rudolf Steiner: Woede
51 p. € 12,50
Bevat 1 voordr. van 5 dec. 1909 (Die Mission des Zornes) en 2 aanvullende fragmenten.

Sergej Prokofieff/Peter Selg: De wederkomst van Christus in het etherische : Over het Vijfde Evangelie
Amsterdam Pentagon, 2011. – 73 p.
ISBN 9789490455217. € 13,50 

Ad Dekkers: Psychotherapie van de menselijke waardigheid
Zeist : Christofoor, 2011. – 360 p.
ISBN 9789060386576. € 45,50
Meer info…

Adriaan Bekman: De taal van de ziel : Een sociale scholingsweg voor de innerlijke wereld
Zeist : Christofoor, 2011. – 189 p. Met muziek-cd.
ISBN 9789060386590. € 22,50
Meer info…

Siegwart Knijpenga:  Opkomst van het christendom in de Lage Landen
 : Jaap Verheij Boekproducties, 2011. – 182 p.
ISBN 9789081679916. € 20,50
Meer info…

Siegwart Knijpenga:  Op je wenken bediend : Grenservaringen
 : Jaap Verheij Boekproducties, 2011. – 104 p.
ISBN 9789081679923. € 15,50
Meer info…

Maarten Udo de Haes: Priester, goochelaar en gewoon mens
Zutphen : Kamerling, 2011. – 310 p.
ISBN 9789490115029 – € 19,00
Meer info…

Christine Gruwez: Mani & Rudolf Steiner : Manicheïsme, antroposofie en hun ontmoeting in de toekomst
Assen : Nearchus, 2011. – 98 p.
ISBN 9789073310681. € 14,50
Meer info…

Luc Vandecasteele: Islam en christendom : In wezen diep verbonden?
Antwerpen Via Libra, 2011. – 270 p.
ISBN 9789077611135 – € 19,90
Meer info…

Jos Verhulst: De Rubens Code
Antwerpen : Via Libra, 2011. – 138 p.
ISBN 9789077611128. € 25,00
Meer info…

Geneeskunde

Decennialang was het boek Das Bild des Menschen als Grundlage der Heilkunst hèt handboek en overzichtswerk van de antroposofische geneeskunde, oorspronkelijk geschreven door Friedrich Husemann, daarna steeds weer herzien en uitgebreid door Otto Wolff. Beide auteurs zijn overleden (Otto Wolff in 2003) en inmiddels is het werk niet meer compleet leverbaar.

Maar er is nu een nieuw handboek verschenen. De auteur is Matthias Girke, o.a. mede-oprichter en plaatsvervangend geneesheer-directeur van het antroposofische Havelhöhe ziekenhuis in Berlijn.
In krap 1000 pagina’s wordt de interne geneeskunde uit zowel regulier als antroposofisch perspectief behandeld: fysiologie, pathologie en therapie, met actuele literatuurverwijzingen. Een trefwoordenregister van 20 pagina’s besluit het geheel.
Het gebonden boek is uitermate verzorgd vormgegeven. Een overzicht van de inhoudsopgave en een leesproef zijn in te zien op de website van de uitgever Salumed Verlag.

Matthias Girke: Innere Medizin : Grundlagen und therapeutische Konzepte der Anthroposophischen Medizin
Salumed Verlag, 2010. 960 p.
ISBN 978-3-928914-22-2. € 135,-

Recent verschenen (januari 2011)

Het is de bedoeling deze rubriek geregeld te laten verschijnen: nieuw binnengekomen titels, met name (maar niet alleen) uit antroposofische hoek, want dat is tenslotte onze specialisatie. Zonder veel toelichting maar met links naar de uitgever of berichten elders op het internet.

Henning Köhler: Ruimte voor kinderen.
Assen : Nearchus, 2011. 67 p.
ISBN 9789073310667. € 12,50
Interview met Henning Köhler door Thomas Höfer; vertaling uit Flensburger Hefte 50, getiteld Erziehung.

Henk Verhoog: Al het goede komt in drieën : Het principe van drieledigheid in het werk van Rudolf Steiner.
Assen : Nearchus, 2010. 117 p.
ISBN 9789073310643. € 14,75
Meer info…

Jan Zee: Het raadsel van de materie : Een beschouwing over Boeddha, Rudolf Steiner en Christiaan Rozenkruis.
Assen : Nearchus, 2010. 64 p.
ISBN 9789073310650. € 11,75
Meer info…

Bram Tjaden: En nu U : Mindfulness en creativiteit in de verslavingszorg.
Amsterdam : SWP, 2011. 132 p.
ISBN 9789088501418. € 14,95
Meer info…

Claudia Törpel: Alleen met het hart denk je goed : Over het begrip van het lichaam bij de oude Egyptenaren.
Almere : Morgenster, 2010. 240 p.
ISBN 9789490712037. € 24,50
Het Duitse origineel verscheen bij Perseus Verlag in 2007 (2e dr.)
Meer info…

Mieke Mosmuller: Prometheus : Een Griekse sage.
Baarle Nassau : Occident, 2010. 65 p.
ISBN 9789075240238. € 14,50
Meer info…

Rudolf Steiner: Das Verhältnis der Anthroposophie zur Naturwissenschaft : Grundlagen und Methoden.
Dornach : Rudolf Steiner Verlag, 2010. (Rudolf Steiner Gesamtausgabe : Band 75). 377 p.
ISBN 9783727407505. € 47,00

Dit nieuwe deel in de GA verscheen al een paar maanden geleden, maar is bij mijn weten, behalve door Michel Gastkemper in Cultuur, nog nergens besproken. Het zijn openbare voordrachten uit 1920-1922, voor een academisch publiek, waarin Steiner op boeiende wijze schetst wat verstaan moet worden onder de wetenschappelijkheid van zijn antroposofie. Actueel!

Uwe Buermann (Herausgeber): Die Anschauung des Karma bei Rudolf Steiner : Ein Kompendium.
Band 1: Textstellen, chronologisch und thematisch geordnet. Met namen- en trefwoordenregister. 643 p.
Band 2: Längere Auszüge aus einzelnen Vorträgen zur Ergänzung der Textstellen aus Band 1. 1126 p.
Stuttgart : Freies Geistesleben, 2010.
ISBN  9783772519123. € 89,00
Meer info…

Manfred Kannenberg: Rudolf Steiner in Berlin.
Rudolf Steiners Impulse, Begegnungen und Wirkensstätten in Berlin 1897-1923 : Einträge in die Zukunft.
Dornach : Verlag für Anthroposophie, 2011. 191 p.
ISBN 9783037690284. €19,00

Flensburger Hefte 109: Leere Seelen : Was treibt sie in den Amok?
Flensburg : Flensburger Hefte, 210. 224 p.
ISBN 9783935679572. € 18,20
Meer info…

Günter Kollert: Phantasie, Phantastik, Fantasy : Erzählte Welten zwischen Romantik und neuem Mythos.
Dornach : Verlag am Goetheanum, 2010. 175 p.
ISBN 9783723513828. € 17,00
Meer info…

Judith von Halle: Krise und Chance : Die Freie Hochschule und ihre Bedeutung für das Karma der Anthroposophischen Gesellschaft.
Dornach : Verlag für Anthroposophie, 2010. 94 p.
ISBN 9783037690291. € 9,00
Meer info…

Thomas Mayer: Zusammenarbeit mit Elementarwesen : 13 Gespräche mit Praktikern.
Saarbrücken : Verlag Neue Erde, 2010. 255 p.
ISBN 9783890605609. € 24,90
Meer info…